FAQs
Diferente instansha di gobiernu a kuminsá habri liña di keho kaminda nos komo konsumidó por hasi pregunta, pasa keho i tambe hasi denunsia di violashonnan di lei.
Regulatory Authority of Curaçao
Riba website di RAC tin un pagina kaminda por entregá un keho den kaso di problemanan ku Aqualectra i Curoil: https://rac.cw/complaints
Tambe por yama e number aki pa problemanan ku telekomunikashon manera si den un área bo provider di telefon selular no tin alkanse. E number di telefon ta: 463-1700
Ministerio di Desaroyo Ekonómiko
Ministerio di Desaroyo Ekonómiko, tin un liña di keho kaminda por hasi reklamo tokante entre otro violashon di preisnan, violashon di lei di etikèt i produktonan, manera produkto sin preis o preisnan ku ta varia na kaha i den rèki.
Pero tambe pa ku a eksesonan di preis riba nos merkado lokal. Por pasa kehonan via mail na kontrol.meo@gmail.com òf via Whatsapp 511-1444
Ministerio di Salubridat Públiko
Ministerio di Salubridat Públiko, Medio Ambiente i Naturalesa su liña di keho pa tur loke ta konserní higiena, produktonan ku pasa fecha di vensementu, situashonnan a-higiéniko den restorant.
Por manda mail na gmn@curacao-gov.an of yama na number di telefon: 9345.
Fundashon pa konsumidó
Por tuma kontakto ku Fundashon pa Konsumidó pa kualkier keho riba produkto òf servisio ku bo a kumpra of trato inhustu ku bo a risibí komo konsumidó. Por hasi un keho via nos formulario di keho online of por pasa tambe na nos ofisina prinsipal.
Nos lo sigui informá nos konsumidónan tokante liñanan nobo di keho ku habri i tambe bringa pa mas liña di keho wordu habrí ya ku nos tin kaminda pa kana na momentu di un reklamo.
Korda ku semper por tuma kontakto ku Fundashon pa Konsumidó pa kualke pregunta o keho.
Fundashon pa Konsumidó ta trahando duru pa gobiernu bini ku un Lei pa Protekshon di Konsumidó. Pakiko nos mester di esaki?
- Pa ta posibel pa kanselá un kontrakt despues di un periodo obligatorio di un òf dos aña kada luna na lugá di ta mará na un periodo largu atrobe.
- Pa obligá tur komersiante pa pone preis di servisionan manera gastunan ekstra di sms, telefon, komishon i provishon pa kumpra un produkto óf servisio.
- Pa bin ku un komishon independiente pa disidí ora abo tin un keho kontra di un komersiante i e no ta koperá.
- Pa tin un fondo di garantia pa ora nan dal bo outo sin bo sa ta ken, óf e kousante no ta sigurá, bo no keda ku debe i sin outo.
- Pa stop ku seramentu di awa pa debe di koriente i di telefon pa debe di internet.
- Pa por tin reglanan ku ta bisa denter di kuantu tempu un kompania mester reakshoná riba bo keho.
- Pa tur kompania di gobiernu ta obligá pa tin un sistema i liña di keho i tur aña mester publiká un rapórt tokante su maneho di keho.
- Pa pone ku un komersiante no por kambia su Kondishonnan General sin bo permit.
- Pa obligá tur banko pa informábo, di adelantá i na manera kla, kuantu sen e ta kobra pa un transferensha (mensual), uso di bankomátiko, uso di credit card, i na interes riba bo fiansa.
- Pa garantia riba tur loke nos kumpra ta ankra den lei.
Ta bon pa tene na kuenta ku na momentu ku un komersiante duna bo garantia pa di un òf tres luna, abo komo konsumidó konsiente tin ku puntra bo mes ta dikon e komersiante ta duna un garantia pa un período kòrtiku i ta kiko e garantia aki ta enserá.
Tuma na konsiderashon ku ta e período kòrtiku aki so e komersiante ta para tras di loke e ta bende. Pasombra si e sa ku ta kalidat e ta bende e lo ta dispuesto pa duna abo komo konsumidó mas tempu di garantia.
Na momentu ku e artíkulo daña mayoria komersiante ta keda para riba e período di garantia ku nan ta duna.
Garantianan ku ta limitá bo derechinan ta kontra di lei
Den kuadro di e limitashon di e derechinan di konsumidó Fundashon pa Konsumidó na febrüari 2011 a entrega e gobiernu aktual e konsepto di lei pa introdukshon di un “small claim court” ku pa añanan kaba nos fundashon ta bogando p’e .
Un “small claim court” ta un sistema legal fásil sin muchu komplikashon ku lo yuda e konsumidó ora ta trata di disputanan ku un komersiante riba sumanan chikí. Paso aktualmente pa bo prosedé un kaso legal ta hopi karu. E proseso ta tuma hopi tempu i ta bini ku tur sorto di rísiko. Gastunan di e prosedura legal ku bo mester paga pa hiba e kaso korte ta hopi haltu i kisas mas haltu ku e suma ku lo bo ke bai korte p’e.
Entretantu nos ta kontentu di informá ku e projekto di lei aki a bira realidat for di òktober 2023.
Garantia di fábrika kombiná ku garantia ekstra por resultá bo hopi kostoso siendo ku e tipo di garantia aki no ta ofresé hopi mas ku loke lei ta stipulá.
Garantia di fábrika ta algu totalmente otro for di garantia legal. Komo konsumidó bo a sera un akuerdo ku e bendedó (e pakus) i no ku e fabrikante.
Si bo haña garantia di fábrika esei ta los i separá for di e garantia legal di e bendedó. E ora ei abo por eksigí garantia di tantu e bendedó komo di e fabrikante di e produkto, a base di nos Kódigo Sivil.
Korda si, ku mayoria fabrikante ta duna e konsumidó ménos derechi ku e tin a base di lei.
Si e komersiante bisa e konsumidó pa tuma kontakto ku e fabrikante esaki no ta korekto: e bendedó ta i ta keda, komo e persona ku a sera e akuerdo ku e konsumidó, responsabel i e persona ku bo mester prosedé kontra dje.
E último añanan ta un kustumber ku e bendedó na ora di kompra di un produkto elektróniko ta bende e konsumidó garantia adishonal. E garantia adishonal aki ta un produkto komersial di e industria.
E konsumidó ta haña e garantia di fábrika (hopi bia un of dos bia) grátis na ora di kumpra e produkto i semper tin e garantia di e bendedó (asina ku e produkto tin diskonformidat, asta despues ku e tempu di e garantia di fábrika pasa e konsumidó tin derechi pa drecha of kambia e produkto).
Pakiko e ora ei nos mester kumpra e garantia adishonal? E konsumidó ta haña mas derechi di loke e tin a base di e garantia di fábrika i e garantia legal?
Ta p’esei wak bon kiko ekstra e garantia adishonal tin di ofresé, sino bo por ta paga pa bo derechinan legal na lugá di e garantia adishonal.
E bentaha di garantia adishonal ta si ku ora tin un defekto na e produkto den e periodo ku bo a kumpra e garantia adishonal, komersiante i fabrikante no tin problema pa trata di drecha i hasi kambio.
Abo lo tin ménos mal komprendementu.
Un credit card ta un forma universal pa paga. Pero tambe e ta un manera di fia.
Na promé lugá bo tin ku paga un abono pa ta miembro tur aña (membership fee).
Esaki ta varia entre 36 i 105 doler merikano dependiendo di e tipo di credit card.
Tambe bo tin ku tene kuenta ku si bo ta bai hasi uso di e posibilidat pa paga poko poko, bota paga un interes di entre 12 pa 18% riba e saldo habrí di bo credit card pa aña.
Hopi biaha bo ta pensa ku no ta importá kon paga: kesh, ku debet of credit card. Pero no ta tur biaha esaki ta kuadra pasombra tin diferensha entre e diferente maneranan di paga. I esaki por tin influensha riba bo situashon finansiero.
Ora bo bai hasi kompra ta importante pa sa kon paga i ki tipo di manera di paga bo ta usa. Paso esaki tin efekto riba bo gastunan di tur dia.
Un bon manera pa paga ora bai kome, ta pin of kèsh. Esaki tambe ta bon ora ta hasi kompra pa kosnan chikí i tambe e ta un manera pa no kumpra kosnan ku no tin mester.
Ki ora bo ta usa un credit card?
Bo por hasi mayoria di pago ku bo karchi di banko di bo kuenta koriente of spar (debit card) na kasi tur pakus i otro establesimentu.
Bo por paga via di e mashin di pin sin ningun gastu adishonal.
Tòg tin okashon den kua ta mas fásil pa hasi uso di un credit card:
- Paga den eksterior. Na mayoria pais ta aseptá un credit card komo forma di pago, tantu den euro komo na doler merikano.
- Paga ku credit card ta evitá ku bo ta kana ku hopi sen kesh i plaka ekstranhero.
- Hür outo o reservá kamber di hotel; den ámbos kaso ta mas fásil usa bo credit card komo borg na lugá di paga ku sen kesh. Ademas no tin gastu inkluí pa hasi esaki.
- Hasi kompra via di Internet; riba hopi wepsait ta credit card ta e úniko manera di pago ku ta wordu akseptá.
- Kompra na un balor grandi; paga ku credit card ta kumbiniente ora di hasi un kompra di balor grandi. Bo no tin mester di kana ku hopi sen kesh na man i hopi biaha bo transakshon ta sigurá. Tene kuenta si ku esaki ta konsehabel solamente na momento ku bo tin e sen di spar i bo ta bai paga e montante ku bo a usa di e credit card den un bia na fin di luna. Tambe ta eksistí e posibilidat di transferí plaka riba e kuenta di bo credit card pa kubri bo kompra.
Tur hende mester por usa nan credit card de bes en kuando. Esaki ta bon paso asina e persona por konstruí un bon imágen finansiero. Bo mester anda sabí ku bo credit card paso bo ta kumpra aworakí pa paga despues. Paga un montante di sen tur luna por, pero si bo ta paga montantenan chikí ku credit card lo bo por akumulá un debe grandi lihé.
- Tuma un fiansa ku ta pas ku bo presupuesto. Un fiansa ta algu ku bo mester por paga bèk. Hasi bo mes e pregunta: “Lo mi por paga e fiansa i interes tur luna durante e hinter e periodo?” Pa kontestá e pregunta aki, lo bo tin di traha un presupuesto. Esaki ta un lista di loke tur luna bo tin na entrada i gastu. Si e presupuesto ta mustra ku bo no ta sobra sen pa paga e fiansa, ta probabel ku no ta konsehabel pa hasi un fiansa.
- Buska oferta serka mas ku un banko. Semper ta bon pa kompará ofertanan di diferente banko. Lesa e kondishonnan di fiansa bon. Eksihí esaki i bai kas les’é den trankilidat ya bo ta komprondé kiko bo ta marando bo mes na dje.
- Evitá problema ku pagamentu. Si bo por paga bo fiansa, semper hasié. No kai atras riba bo pagonan di tur luna. Mas grandi e debe, mas difísil ta pa sali for di dje.
- Kiko e interes ta? Averiguá ki sorto di interes bo tin riba bo fiansa. E ta wordu kontá pa dia, luna, aña? E ta un interes fiho o variabel? Ta importante pa sa pa bo no hañabo ku sorpresa ora diripiente interes ta subi ku konsekuensha ku bo gastunan pa luna tambe ta subi.
- Puntra si tin but na momentu ku bo paga bo debe adelantá.
- Si ta posibel pidi pa e tipo di fiansa ku ta pas mas ku bo nesesidat i estilo di bida.
- Reklamá mas pronto posibel serka e agensia kaminda bo a kumpra bo pasashi.
- Warda tur resibu bon pa den kaso bo mester hasi un keho.
NOTA: Den kaso ku bo perde bo maleta of otro pertenensianan, hasi keho mesora na polis di e pais ku bo ta bishitando i warda kopia di e verbal aki. - Averiguá kiko ta bo derechi i obligashonan legal tokante bo akuerdo di biahe.
- Si bo perde algu durante bo biahe, seguro ta kubri’é.
- Seguro ta kubri kuater parti:
- maleta
- gastunan médiko
- aksidente
- gastunan inesperá na momentu ku bo mester keda mas largu ku bo a antisipá na e pais ku bo ta bishitando.
Kiko hasi ora ta “claim”?
- Mester paga “eigen risico” di± ANG. 150,-
- Sòru pa bo tin kopia di e denunsia ku bo a hasi na polis di e pais ku bo tabata bishitando na momentu ku bo a perde un pertenensia.
- Bo mester tin prueba ku e artíkulonan tabata den bo poder.
- Reklamá mesora serka e komersiante. Yama telefón of pasa personalmente ku e produkto huntu ku bo resibu.
- Komo konsumidó bo tin derecho riba:
- entrega di e piesa ku falta
- reparashon di e produkto
- kambio di e produkto
- si e komersiante no por entregá un produkto igual bo tin derecho riba bo sèn bek. Bo no ta obligá na tuma un “tegoedbon”.
- Na ora di reparashon no laga bo resibu original nunka patras. Pidi e komersiante saka un kopia, óf bo mes saka un kopia.
- Hasi un apelashon riba bo garantia. Si e komersiante no por drecha e produkto, bo tin derecho riba un nobo. Si akaso e komersiante no por duna bo un otro produkto igual, bo tin derecho riba bo sèn bèk.
- Si partidonan no por yega na un akuerdo, por pidi asistensia na Fundashon pa Konsumidó.
- Reklamá mesora serka e kompania dunadó di e servisio. Yama telefón óf pasa personalmente ku e kontrakt.
- Si e trabou no a ser entregá den e tempu stipulá, por palabrá un otro un fecha pa entregá. Si esei no ta posibel, laga un tersera persona kaba e trabou. Ta p’esei paga e kompania solamente pa e trabou ku ela hasi.
- Si bo sufri daño, paso e trabou no a wórdu entregá na tempu, bo por pidi daño perhuisio.
- Si partidonan no por yega na un akuerdo, por pidi asistensia na Fundashon pa Konsumidó.
Bo tin pregunta of ke sigui nos kursonan?
Pa mas pregunta i informashon, por tuma kontakto ku nos via number di telefon of via email.